امروزه با توجه به مشکل فراگیر اضافه وزن و چاقی، عمل جراحی لاغری در روش‌های مختلفی توسط جراحان متخصص صورت می‌گیرد. درست است که این جراحی‌ها مانند عمل اسلیو معده در ایران ، از بهترین روش‌های کاهش وزن می‌باشند، ولی این راه‌ها هم مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد. به منظور کنترل مخاطرات و عوارض احتمالی جراحی کاهش وزن، باید مراقبت‌هایی صورت بگیرد که در ادامه با تعدادی از آنها آشنا خواهیم شد.
جراحی کاهش وزن چیست؟
عمل جراحی لاغری از جمله راه‌های کنترل بیماری چاقی و اضافه‌وزن می‌باشد. راه‌های مختلفی برای درمان بیماری چاقی وجود دارد. از گذشته روش‌های متعارفی مانند بالا بردن فعالیت بدنی، گرفتن رژیم غذایی و همچنین گرفتن روزه و نیز دارو درمانی (گیاه‌درمانی) از جمله این روش‌ها بودند. با پیشرفت علم پزشکی و مشکلات روش‌های متعارف کنترل چاقی، ضرورت استفاده از روش‌های نوین و کارآمد به وجود آمد که در نهایت عمل جراحی لاغری پاسخی به این نیاز بود.
توصیه های پیش از جراحی کاهش وزن
پیش از انجام اعمال جراحی لاغری نیاز است که فرد مراجعه‌کننده با یک پزشک جراح با تجربه هم‌فکری نماید. معمولاً هر عمل جراحی لاغری گروه هدف ویژه خود را دارد. افراد دارای چاقی شدید یا دارای بیماری‌های زمینه مزمن، اولویت بیشتری برای بهره‌گیری از اعمال جراحی لاغری دارند.
بعد از انتخاب نوع جراحی لاغری باید سلامت کلی فرد متقاضی عمل مورد تائید قرار گیرد. هدف از تائید کلی سلامتی این است که فرد متقاضی عمل فاقد بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خونی یا سیستمیکی باشد که موفقیت عمل جراحی و همچنین سلامت فرد جراحی شونده (طی عمل و حتی بعد از آن) را به مخاطره می‌اندازند.
معمولاً پزشک جراح روش‌های مختلفی را برای تائید سلامتی به کار می‌گیرد. انجام معاینه جسمانی، گرفتن شرح‌حال و پرس و جو در مورد سابقه ابتلای فرد به بیماری مختلف و همچنین درخواست آزمایش‌های مختلف از جمله این راه هستند.
در مرحله بعدی برای آمادگی عمل جراحی معمولاً دستورالعمل‌هایی از طرف پزشک جراح به فرد متقاضی عمل منتقل می‌شود. معمولاً نیاز است که فرد متقاضی برای کاهش وزن و تسهیل روند جراحی یک رژیم غذایی کاهنده وزن را رعایت کند. همچنین فرد متقاضی عمل مدتی قبل از انجام عمل، باید مطلقاً از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و استعمال سیگار (قلیان و دیگر دخانیات) اجتناب نماید.
روش انجام جراحی کاهش وزن
با انجام اقدامات قبل از اعمال جراحی لاغری، معمولاً یک روز قبل از فرایند جراحی، فرد را در بیمارستان (اعم از دولتی یا خصوصی) بستری می‌کنند. با تائید پزشک جراح فرایند عمل جراحی لاغری شروع می‌شود. نقطه آغاز استفاده از بیهوشی عمومی می‌باشد. بعد از این مرحله عمل جراحی انجام می‌شود. بیشتر اعمال جراحی لاغری، مستلزم استفاده از برش و همچنین بخیه‌های متعددی می‌شود.
برای این منظور پزشک جراح می‌تواند روش‌هایی مانند عمل باز و یا عمل لاپاراسکوپی را استفاده کند. بعد از انجام عمل جراحی و ریکاوری فرد به مدت ۱ تا ۲ روز در بیمارستان تحت نظر گرفته شده و سپس ترخیص می‌گردد. در روش‌های کمتر تهاجمی مانند پیکرتراشی نیازی به بستری شدن نبوده و فرد جراحی شده می‌تواند بعد از عمل جراحی به منزل خود بازگردد.
عوارض جراحی کاهش وزن
مانند هر عمل جراحی دیگری، عمل جراحی لاغری احتمال دارد با مخاطراتی همراه باشد. در ادامه به معرفی عوارض و راه‌حل کنترل این مخاطرات می‌پردازیم:
واکنش بدن نسبت به رفع بیهوشی
برای انجام اعمال جراحی لاغری نیاز به انجام بیهوشی عمومی یا موضعی فرد جراحی شونده وجود دارد. بعد از انجام اعمال جراحی لاغری، ریکاوری فرد جراحی شده صورت می‌پذیرد و سپس بیمار کم‌کم هوشیاری خود را به دست می‌آورد. در بیشتر مواقع بدن بیمار در واکنش به هوشیاری مجدد واکنش‌هایی را از خود نشان می‌دهد که مواردی مانند سرگیجه، تهوع، استفراغ را در برمی‌گیرد. با مصرف مایعات و الکترولیت‌های لازم، پرهیز از انجام حرکات و فعالیت شدید و استراحت مناسب این عارضه کم‌کم کنترل می‌شود.
نشت مایعات، خونریزی و عفونت
در بسیاری از جراحی‌های لاغری تهاجمی، معده فرد با برش و بخیه و خونریزی همراه می‌شود. برای کنترل عوارضی مانند نشت، خونریزی یا عفونت معمولاً پانسمان منظم محل بخیه، قرار دادن درن برای مکش خون و عفونت و مایعات محل جراحی و مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک تجویزی توسط پزشک جراح پیشنهاد می‌شود. لازم به ذکر است که بعد از کنترل خونریزی و نشت مایعات از محل بخیه، درن نیز توسط یک پرستار آموزش دیده از بدن فرد جراحی شده خارج می‌شود.
راه‌های دیگر برای پیشگیری یا کنترل این عوارض انجام استراحت مناسب و کافی و اجتناب از انجام حرکات و فعالیت‌های شدید بدنی است. همچنین با توجه به مداخلات اعمال جراحی لاغری تهاجمی در دستگاه گوارش فرد، مصرف غذاهای جامد تا مدت زیادی که پزشک جراح لازم ببیند، به صلاح نمی‌باشد. در این حالت رژیم غذایی مصرفی فرد جراحی شده باید به فرد مایع باشد و با گذشت زمان و کم‌کم گروه‌های غذایی دیگری به آن اضافه شود.
ایجاد درد
بعد از هوشیاری مجدد فرد جراحی شده و با توجه به وجود برش، کاهش حجم معده و بخیه دستگاه گوارش فرد جراحی شده، انتظار می‌رود که در روزهای اولیه بعد از عمل فرد جراحی شده با درد مواجه شود. راه کنترل این مشکل استفاده از داروهای تجویز شده توسط جراح و استراحت کافی می‌باشد.
سندرم دامپینگ
بعد از انجام اعمال جراحی لاغری، مصرف بالای مواد غذایی و همچنین بلعیدن پرشتاب آنها توسط فرد جراحی شده می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ای با نام سندرم دامپینگ شود. از این رو برای پیشگیری از بروز این مشکل، نیاز است که فرد جراحی شده وعده‌هایی غذایی را در قالب لقمه‌های کوچک و به آهستگی مصرف کند.
افت فشار خون و بروز سرگیجه
طبیعی است که بعد از عمل، فرد جراحی شده با کاهش الکترولیت و خون موجود در بدن، درجاتی از اُفت فشارخون و سرگیجه و همچنین ضعف و بی‌حالی را تجربه کند. مصرف مایعات از طریق خوراکی ،خوردن غذا یا آشامیدنی یا پودر و یا تزریق وریدی (سرم) و همچنین استراحت کافی و خوردن مکمل‌هایی دارویی دربرگیرنده ویتامین و مواد معدنی می‌تواند در رفع مشکل یاد شده سهم به سزایی را ایفا کند.
حساسیت و قرمزی
گاهی قسمت‌های جراحی شده و محل بخیه فرد جراحی شده با قرمزی و حساسیت همراه می‌شود. در این حالت فرد جراحی شده باید از لمس زیاد ناحیه دچار حساسیت و قرمزی و دست‌کاری کردن آن اجتناب نماید. هم‌فکری با جراح و مصرف داروهای ضد حساسیت تجویزی توسط پزشک می‌تواند در رفع مشکل یاد شده مفید باشد.
ریزش مو
ریزش مو یا کاهش تراکم موهای ناحیه سر فرد جراحی شده از عوارض معمول بعد از اعمال جراحی لاغری با شدت تهاجمی بالا می‌باشد. معمولاً این پدیده گذرا بوده و فرد جراحی شده با کمک مکمل‌های دارویی حاوی ویتامین و مواد معدنی تجویز شده توسط جراح (و یا یک متخصص رژیم‌درمانی) و مصرف غذاهای مقوی می‌تواند این مشکل را کنترل کند.
باز شدن بخیه های جراحی
گاه به خاطر درد زیاد یا انجام حرکات شدید، بخیه‌های ناحیه جراحی شده فرد می‌تواند باز شده و با پدیده‌هایی مانند خونریزی، عفونت و نشت مایعات همراه شود. در این هنگام نیاز است که فرد این عارضه را به پزشک جراح اطلاع دهد. با ادامه این عارضه معمولاً نیاز است که از یک جراحی دیگر برای کنترل این مشکل استفاده کرد.
پدیدار شدن پوست‌های اضافه
یکی از عوارض بعد از اعمال جراحی لاغری که خطری برای سلامتی فرد نداشته و بیشتر جنبه زیباشناسی و دارای تأثیر منفی بر ظاهر می‌باشد، ایجاد پوست‌های اضافی و شل در بدن فرد جراحی شده می‌باشد. برای رفع مشکل پوست‌های اضافی در فرد جراحی شده، می‌توان از روش‌های مکمل بهره گرفت.
کلام آخر
جراحی لاغری از جمله روش‌های ایمن برای غلبه بر بیماری چاقی می‌باشد. در کنار فواید و عملکرد خوب این روش، احتمال دارد که مخاطرات یا عوارضی هم در فرد جراح شده رخ دهد. این مخاطرات شامل واکنش به فرایند بیهوشی، ریزش مو، سرگیجه، ضعف بدنی، افت فشارخون، عفونت، خونریزی، حساسیت و قرمزی محل جراحی، نشت مایعات، آمبولی، تهوع، استفراغ و… می‌باشد. با رعایت دستورالعمل و مراقبت‌های توصیه‌شده از طرف پزشک جراح می‌توان به‌خوبی این عوارض را کنترل و از نتایج چشمگیر اعمال جراحی لاغری بهره برد.